Η Δ΄ σταυροφορία (1204) και η πρώτη άλωση της Κων/λης- Η περίοδος της Λατινοκρατίας

Η πολιορκία της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τον Jacopo Tintoretto.

Παρατηρήστε το χάρτη και περιγράψτε την πορεία των σταυροφόρων της Δ΄ σταυροφορίας (κόκκινη γραμμή). Από ποια σημαντική πόλη ξεκινάνε και πού καταλήγουν;

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ 1203 -1204

 
Η εξωτερική και εσωτερική εξασθένιση του Βυζαντίου κατά τη βασιλεία του Αλέξιου Γ' Αγγέλου (1195-1203) έδωσε την ευκαιρία στον ανιψιό του και γιο του Ισαάκιου Β' (1185-1195), Αλέξιο, να επιχειρήσει την ανάκτηση του θρόνου του πατέρα του. Καθώς δε διέθετε τις απαραίτητες δυνάμεις στράφηκε για βοήθεια στη Δύση. Ήταν η εποχή που οι δυτικοί με επικεφαλής τον πάπα Ιννοκέντιο Γ' (1198-1216) και τον ισχυρό δόγη της Βενετίας, Ερρίκο Δάνδολο (1192-1205), ετοίμαζαν την Δ' Σταυροφορία για την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων. Τόσο ο Βενετός δόγης όσο και οι υπόλοιποι αρχηγοί των σταυροφόρων δέχτηκαν να επέμβουν, για να φέρουν στο θρόνο του Βυζαντίου το νεαρό Αλέξιο, που τους υποσχέθηκε άλλωστε μεγάλη οικονομική και στρατιωτική βοήθεια και επανεξέταση του θέματος της Ένωσης των Εκκλησιών. Αποφασίστηκε έτσι αλλαγή της πορείας της Δ' Σταυροφορίας και υπογράφτηκε σχετική συμφωνία (Κέρκυρα, Μάιος 1203). Στις 17 Ιουλίου οι σταυροφόροι κατέλαβαν την πόλη και εγκατέστησαν στο θρόνο τον Αλέξιο Δ' και τον τυφλωμένο πατέρα του Ισαάκιο Β'. Ακολούθησαν ταραχές και εξεγέρσεις του λαού της Κωνσταντινούπολης. Μπροστά στις εξελίξεις αυτές οι σταυροφόροι αποφάσισαν να επέμβουν, αυτή τη φορά όμως για να τοποθετήσουν όχι μια βυζαντινή κυβέρνηση, αλλά μια δική τους. Με εισήγηση του δόγη της Βενετίας υπέγραψαν μπροστά στα τείχη της Κωνσταντινούπολης συμφωνία διανομής των εδαφών της βυζαντινής αυτοκρατορίας (Partitio Romaniae) και άρχισαν την πολιορκία της πόλης που έπεσε στα χέρια τους στις 13 Απριλίου 1204. [...] Φοβερές λεηλασίες και σφαγές ακολούθησαν την άλωση της Πόλης.     
                                                

 ΠΗΓΗ: ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Δραστηριότητα Ι:

1. Ποιοι ήταν οι λόγοι (οικονομικοί, πολιτικοί) που οδήγησαν τους σταυροφόρους της Δ΄ σταυροφορίας στην Κωνσταντινούπολη, σύμφωνα με το παραπάνω παράθεμα και το ντοκιμαντέρ (στο βίντεο από την αρχή ως το 9.40" );

2. Ποιες ήταν οι συνέπειες της Δ΄ Σταυροφορίας για την Κωνσταντινούπολη και ολόκληρη τη βυζαντινή αυτοκρατορία, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές; (στο βίντεο από το 13. 56¨ και μετά)

Η Δ΄ Σταυροφορία (1204) και η περίοδος της Λατινοκρατίας

Η περίοδος της Λατινοκρατίας και τα ελληνικά κράτη

Λατινοκρατία (ή Φραγκοκρατία) ονομάζουμε την περίοδο μετά τη Δ΄ Σταυροφορία και την Άλωση της Κων/λης από τους σταυροφόρους (1204-1261), όταν οι Λατίνοι (=σταυροφόροι) μοίρασαν μεταξύ τους τα εδάφη τς βυζαντινής αυτοκρατορίας και δημιούργησαν διάφορα Λατινικά κράτη.

Δραστηριότητα ΙΙ: 

1. Παρατηρήστε τον παρακάτω διαδραστικό χάρτη και καταγράψτε τα λατινικά κράτη (με κίτρινο χρώμα) που δημιουργούνται μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους στον Ελλαδικό χώρο και την Κωνσταντινούπολη. 

Μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης αρκετοί αριστοκράτες και αξιωματούχοι βρήκαν καταφύγιο σε τρία κράτη που παρέμειναν στα χέρια ελληνικών οίκων.

2. Παρατηρήστε τον παρακάτω διαδραστικό χάρτη και καταγράψτε τα ελληνικά κράτη που δημιουργούνται μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους σταυροφόρους.

Βυζαντινή Αυτοκρατορία 1204-1261: Η διαμόρφωση των συνόρων

Νέα ιδεολογία και ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης

Τα ελληνικά κράτη συνένωσαν τις δυνάμεις του Ελληνισμού και απέκρουσαν τις επιθέσεις των Λατίνων. Ήδη από το 1071 και ιδίως όμως μετά την Άλωση της Πόλης (1204), ο Βυζαντινός άρχισε να συνδέεται με το ιστορικό του παρελθόν. Αρχαία ελληνική κληρονομιά και χριστιανική πίστη αρχίζουν να συμβιβάζονται στη συνείδησή του και να γίνονται τα συστατικά της στοιχεία. Η νέα αυτή ιδεολογία ισοδυναμεί με το ξύπνημα ενός εθνικού αισθήματος στον Ελληνισμό που αποτελεί πλέον το μοναδικό στήριγμα του Βυζαντίου. Αφού εδραίωσαν τη θέση τους, τα ελληνικά κράτη οργανώθηκαν στρατιωτικά και πολιτικά, αναπτύχθηκαν στην οικονομία και τον πολιτισμό και επιδόθηκαν σε έναν αγώνα δρόμου για την ανάκτηση της Πόλης και την ανασύσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το έργο αυτό πραγματοποιήθηκε τελικά από τον αυτοκράτορα της Νίκαιας Μιχαήλ Η' Παλαιολόγο το 1261.

Παρακολουθήστε επίσης το σύντομο βίντεο που δημιούργησε το Μουσείο Μπενάκη για τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στους Έλληνες και τους Λατίνους, στη διάρκεια της Φραγκοκρατίας:

Ελληνική ιστορία - Υστεροβυζαντινή περίοδος - Το Βυζάντιο και η Δύση μετά τη Δ' Σταυροφορία

Αργότερα, θα προστεθεί άλλο ένα ελληνικό κράτος στην Πελοπόννησο, το Δεσποτάτο του Μυστρά που κυβερνιόταν από ένα δεσπότη, αδελφό του Βυζαντινού αυτοκράτορα. Το κάστρο του Μυστρά είχε δημιουργηθεί από του Φράγκους για την προστασία του Πριγκιπάτου της Αχαίας, όμως παραδόθηκε στους Έλληνες μετά την καταστροφική για τους Φράγκους μάχη της Πελαγονίας (1259).

Περισσότερες πληροφορίες για το Μυστρά μπορείτε να βρείτε στο ιστολόγιο των μαθητών  του 1ου Δημοτικού Σχολείου Πλαγιαρίου:  Ταξιδεύοντας στη γνώση