Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΗΛ Γ΄ ΚΑΙ Η ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΠΟΧΗΣ

Η ιστορία μέσα από πηγές

Α. Έναρξη της Νέας Εποχής

Στα χρόνια της βασιλείας του Μιχαήλ του Γ΄ άρχισε η ανάπτυξη της δύναμης του Βυζαντίου. Η οριστική αναστήλωση των εικόνων επέτρεψε στη βυζαντινή κυβέρνηση να ασχοληθεί με τη βελτίωση της άμυνας κατά των Αράβων και τα έργα του πολιτισμού. 

Δάσκαλος και μαθητές

Εκπαίδευση
Β. Ίδρυση της Σχολής της Μαγναύρας

Η ίδρυση της ανώτερης σχολής της Μαγναύρας, με πρωτοβουλία του Καίσαρα Βάρδα (θείου του αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ), αποτελεί σταθμό στην ιστορία της βυζαντινής εκπαίδευσης.

Δραστηριότητα: Αφού διαβάσετε προσεκτικά το παρακάτω κείμενο να απαντήσετε στις ερωτήσεις:

Ποιος διευθύνει τη Σχολή;

Ποια μαθήματα διδάσκονταν οι φοιτητές στη σχολή της Μαγναύρας;

Με ποιο τρόπο ο Καίσαρ Βάρδας συνέβαλε στην πρόοδο των επιστημών και της ίδιας της Σχολής;

Ο Λέων ο Φιλόσοφος και η Μαγναύρα

    Ο Λέων, καθώς σχόλαζε, εξαιτίας της καθαίρεσης του [από το αξίωμα του μητροπολίτη Θεσσαλονίκης], διεύθυνε τη σχολή της Μαγναύρας. Ο μαθητής του Θεόδωρος ήταν επικεφαλής του τμήματος της γεωμετρίας, ο Θεοδήγιος της αστρονομίας, και ο Κομητάς της γραμματικής, που διδάσκει πώς μιλιούνται σωστά τα ελληνικά. Ο Βάρδας τους έδινε γενναιόδωρες χορηγίες, για να καλύπτουν τις ανάγκες τους και, επειδή αγαπούσε τη γνώση, τους επιςκεπτόταν συχνά, ενθαρρύνοντας τις κλίσεις των φοιτητών τους: μέσα σε λίγα χρόνια έδωσε φτερά στην επιστήμη, που σημείωσε αλματώδη πρόοδο.

Συνεχιστές Θεοφάνη, 4ο βιβλίο, έκδ. I. Bekker, CSHB, Βόννη 1838, 192.

 

Περισσότερες πληροφορίες για την εκπαίδευση στο Βυζάντιο:

Η εκπαίδευση στο Βυζάντιο- Περ. Αρχαιολογία

Υπήρχε πανεπιστήμιο στο Βυζάντιο;

Γράμματα

Γ. Ενδιαφέρον για τους κλασικούς

Οι λόγιοι την περίοδο αυτή άρχισαν να αναζητούν, να συλλέγουν, να μελετούν και να αντιγράφουν χειρόγραφα με έργα της αρχαίας γραμματείας. Ο πιο αξιόλογος από αυτούς ήταν ο πατριάρχης Φώτιος.

Ο Φώτιος έγραψε έργα θεολογικά, ομιλίες και ένα λεξικό. Το πιο σημαντικό έργο είναι η Μυριόβιβλος: μια συλλογή 300 φιλολογικών δοκιμίων με τα οποία ο Φώτιος σχολιάζει και ερμηνεύει αρχαία έργα.

Τον Φώτιο θα τον συναντήσουμε και στα επόμενα μαθήματα γιατί ήταν αυτός που συνέλαβε την ιδέα του εκχριστιανισμού των Σλάβων.

Μικρογραφία στην οποία απεικονίζεται ο πατριάρχης Φώτιος, από τη χρονογραφία* του Ιωάννη Σκυλίτζη. Νότιος Ιταλία (Παλέρμο), περ. 1150-75, τέμπερα σε περγαμηνή. Μαδρίτη, Εθνική Βιβλιοθήκη

*Με το όρο χρονογραφία αναφερόμαστε σε ιστορικής φύσης έγγραφο. Συνήθως το αντικείμενο της χρονογραφίας είναι η ανά έτος αφήγηση ιστορικών γεγονότων και οι συγγραφείς χρονογράφοι που ασχολήθηκαν περισσότερο με το είδος ανήκουν στο είδος της βυζαντινής ιστοριογραφίας. (Wikipedia)

 Δραστηριότητα:
Αφού μελετήσεις με προσοχή το απόσπασμα από τη βιογραφία του Ιγνατίου, να επισημάνεις τις προϋποθέσεις που εξασφάλιζαν κοινωνική ανάδειξη στο Βυζάντιο κατά τον 9ο αι.

Η προσωπικότητα του Φωτίου

    Αυτός ο Φώτιος δεν ανήκε στους ταπεινούς και ανώνυμους, αλλά στους ευγενείς από καταγωγή και έγκριτους πολίτες και θεωρούνταν ο πιο προκομμένος στην κοσμική σοφία και σύνεση από όλους όσοι ασχολούνταν με τα ζητήματα της πολιτείας. Είχε τέτοιες γνώσεις στη γραμματική, την ποίηση, τη ρητορική, τη φιλοσοφία, την ιατρική και κάθε σχεδόν κοσμική επιστήμη, ώστε έλεγαν ότι όχι μόνο ξεχώριζε απ' όλους τους συγχρόνους του, αλλά συναγωνιζόταν ακόμη και τους αρχαίους. Στο πρόσωπο του συνδυάζονταν όλες οι αρετές: το ταλέντο, οι σπουδές, ο πλούτος, με τον οποίο αποκτούσε όποιο βιβλίο ήθελε, και πάνω απ' όλα η φιλοδοξία που τον έκανε να ξαγρυπνάει τις νύχτες, ασχολούμενος με τη μελέτη των βιβλίων.

Νικήτας ο Παφλαγών, Βίος Ιγνατίου, J.-P. Migne,
Patrologia Graeca, τ. 105 (Παρίσι 1862), στήλη 509 Β.