Περίοδος της μεγάλης ακμής του Βυζαντίου (717-1025) Κοινωνία και οικονομία

Α) Κοινωνία και οικονομία της υπαίθρου

Ας παρατηρήσουμε τις εικόνες, για να εντοπίσουμε τις ασχολίες και τις οικονομικές δραστηριότητες των ανθρώπων στην ύπαιθρο.

Γεωργοί και αμπελουργοί

Όργωμα της γης με βόδια

Κτηνοτρόφοι

Οριοθέτηση της γης

Ψαράδες

Ποια ήταν τα επαγγέλματα των ανθρώπων στη βυζαντινή ύπαιθρο; 

Με αφορμή το παρακάτω παράθεμα, α) ποια ήταν η περιουσία ενός μεγαλογαιοκτήμονα της εποχής; β)Τι ήταν τα "προάστεια";

Ένας μικρασιάτης μεγαλογαιοκτήμονας

    Ο Φιλάρετος, γιος του Γεωργίου από την Παφλαγονία, συγκαταλεγόταν στους ευγενείς του Πόντου και της Γαλατίας. Ήταν ζάπλουτος και κατείχε πολλά κοπάδια: εξακόσια βόδια, εκατό ζευγάρια βοδιών για όργωμα, οχτακόσια άλογα που έβοσκαν στα λιβάδια του, ογδόντα άλογα και μουλάρια που χρησίμευαν για μεταφορές, δώδεκα χιλιάδες πρόβατα.
    Ήταν επίσης ιδιοκτήτης σαράντα οκτώ εκτεταμένων αγροκτημάτων (προάστεια) που είχαν καθορισμένα όρια, ήταν ωραία και πολύ μεγάλης αξίας, καθώς από τα υψώματα που βρίσκονταν απέναντι από αυτά ανέβλυζε κάθε φορά μια πηγή που μπορούσε να αρδεύσει βαθιά τα χωράφια που χρειάζονταν πότισμα διέθετε, επίσης, πολλούς υπηρέτες και πάρα πολλά πλούτη.

       Βίος αγίου Φιλαρέτου του Ελεήμονος (τέλη 8ου αι.), έκδ.

Μ.-Η. Fourmy - M. Leroy, Byzantion 9 (1934) 113-115.

Η ζωή των αριστοκρατών

Τα μεγάλα κτήματα των πλούσιων γαιοκτημόνων δεν ήταν ενιαία αλλά αποτελούνταν από πολλές διάσπαρτες εκτάσεις που ονομάζονται χωρία ή προάστεια. Αυτά τα καλλιεργούσαν είτε ελεύθεροι αγρότες που τα νοίκιαζαν είτε πάροικοι.

Οι αριστοκράτες της γης (δυνατοί) ζουν μια ζωή γεμάτη χλιδή, με τα έσοδα από τα κτήματα τους και τους μισθούς που παίρνουν ως αξιωματούχοι του κράτους. Από την άλλη μεριά όμως, δεν θέλουν να δαπανήσουν χρήματα για να βελτιώσουν τις εγκαταστάσεις, τα μέσα και τις τεχνικές της παραγωγής τους.

Αποτέλεσμα: Η αγροτική παραγωγή στο βυζάντιο δεν εξελίσσεται και παραμένει στάσιμη.

Η ζωή των καλλιεργητών

Οι αγροτικές μάζες (οι πένητες=φτωχοί) και κυρίως οι ανεξάρτητοι αγρότες αρχίζουν να κινδυνεύουν να χάσουν τη γη τους από τον 9^ο αιώνα εξαιτίας: 

α) της τάσης των μεγαλο-γαιοκτημόνων να αποκτούν τα κτήματα των μικρών καλλιεργητών είτε με νόμιμα μέσα (π.χ αγορά) είτε παράνομα, 

β) της βαριάς φορολογίας που τους επιβάλλει το κράτος. 

Σε χειρότερη κατάσταση βρίσκονταν οι ακτήμονες, δηλαδή οι γεωργοί που δεν είχαν δικά τους χωράφια και νοίκιαζαν γη για καλλιέργεια και οι δουλοπάροικοι που καλιεργούσαν τη γη των αφεντικών τους, αλλά ζούσαν ουσιαστικά ως δούλοι.

Δραστηριότητα Φωτόδεντρο

Εργασία: Με βάση τα παραθέματα και τη συζήτηση στην τάξη να συμπληρώσετε την πυραμίδα που παρουσιάζει την κοινωνική οργάνωση της υπαίθρου: